Helma Bakker (rechts) en Catharina Mastenbroek (links) zijn beiden ervaringsdeskundigen op het gebied van de overgang. Beiden weten wat het is om behalve last van de lichamelijke verschijnselen te kampen te hebben met de psychische klachten die de overgang kan veroorzaken.
Wat wij graag willen bereiken is dat vrouwen die last hebben van hevige klachten door hormoonschommelingen in de toekomst beter geholpen kunnen worden. De lijdensweg die wij hebben moeten ondergaan zou anderen bespaard moeten blijven. Daarvoor is het nodig dat er meer openheid komt. De overgang moet uit de taboesfeer en het moet bekend worden wat voor moeilijke periode in een vrouwenleven dit kan zijn.
Helma en Catharina zetten zich in voor betere zorg voor vrouwen in de overgang. Er begint langzaamaan het een en ander te veranderen. Er zijn gesprekken geweest met de directeur-generaal van het ministerie van Volksgezondheid en ZonMw, een organisatie die gezondheidsonderzoek financiert én stimuleert dat kennis wordt ontwikkeld en gebruikt om de zorg en gezondheid te verbeteren. Ook hebben Helma en Catharina bij verschillende zorgprofessionals onder de aandacht gebracht wat de overgang voor psychische gevolgen kan hebben voor vrouwen.
Zij leerden elkaar kennen via Facebook en beheren samen de Facebookgroep Overgangs- en Menopauzeplein.
Helma
Het verhaal van Helma.. hoe het begon
Kerst 2014 kreeg ik mijn eerste paniekaanval. Ik had regelmatig intense huilbuien waarbij ik het gevoel had dat ik alles kwijt was. En er was een enorm verlangen naar wat geweest is en naar mijn ouders. Ik voelde me depressief.
Ik had geen idee wat mij overkwam en heb toen aan de huisarts gevraagd wat ik zou kunnen mankeren. Hyperventilatie was het antwoord en dat leek ook wel logisch want ik was net voor gesprekken geweest bij de praktijkondersteuner omdat ik veel problemen had met mijn diagnose fibromyalgie en de bijbehorende pijnen en vermoeidheid. Ik kon bijna niets meer en dit was voor mij heel moeilijk te accepteren.
Ziektewet
Ik raakte in de ziektewet en kwam uiteindelijk terecht bij een psycholoog van het GGZ. Mijn paniekaanvallen, verdriet en depressieve gevoelens bleven aanhouden en ik had zelf het idee dat ik wel eens in de overgang zou kunnen zitten...
Cyclische paniekaanvallen en depressie
Ik heb in april 2015 mijn Mirena spiraaltje laten verwijderen, omdat ik het gevoel had dat mijn lichaam totaal niet meer wist waar het aan toe was. Mijn spiraaltje was eigenlijk al aan vervanging toe, maar mijn huisarts had eerder geadviseerd het spiraaltje te laten zitten. Het gaf altijd nog wel wat hormonen af en ik gebruikte het spiraal niet voor anticonceptie. Maar zoals gezegd besloot ik toch hem te laten verwijderen. Volgens mijn huisarts zou ik niet meer ongesteld worden, maar ik wist zeker dat ik het wel zou worden en zo geschiedde. De paniekaanvallen en huilbuien en depressief gevoel bleven. Ze kwamen en ze gingen, soms met 2 weken er tussen. Weer naar de huisarts gegaan en deze gaf aan dat, wanneer ik regelmatig ongesteld was, ik waarschijnlijk nog niet in de overgang zat. Het laten testen vond ze totaal geen meerwaarde hebben.
Roller coaster
Ons privé leven was inmiddels in een roller coaster veranderd. Mijn man raakte zijn baan na 32 jaar trouwe dienst kwijt. In mei 2015 kregen wij de kans om een eigen restaurant te beginnen en we zijn in juni begonnen met verbouwen, om het restaurant in september 2015 te openen.
Ik had regelmatig paniekaanvallen en vreselijke huilbuien, maar ja ik gaf de spanningen van de afgelopen maanden de schuld. En toen ineens.... bleef mijn menstruatie weg. Maar in augustus werd ik weer ongesteld. Op 17 september van dat jaar werd ons restaurant geopend en tijdens de opening voelde ik dat het fout ging met me.
Het gaat helemaal fout
Op 18 september wist ik niet eens meer hoe ik een plakje komkommer moest snijden. Op 20 september ben ik met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht omdat men dacht dat ik een hartinfarct had. Het bleek een paniekaanval en hyperventilatie.
Op 29 september ben ik opgenomen op de gesloten psychiatrische afdeling met hevige paniekaanvallen en zelfmoordgedachten. Ik was toen een week te laat met mijn menstruatie. Ik kreeg Oxazepam en Sertraline voorgeschreven. Toen ik 2 dagen later ongesteld werd ging het weer beter met mij. Wat mij opviel was dat ik tussen de paniekaanvallen in, weinig tot geen last had van depressieve gevoelens en ik prima functioneerde.
Het voelde zo anders
Ik ben in 1995 ook behandeld voor depressie en het voelde nu zo anders. Het klopte niet. Ik heb het ter sprake gebracht bij het GGZ, maar het antwoord was dat het wel een kleine rol kon spelen maar dat te verwaarlozen was. Nee, ik had duidelijk een depressie en een paniekstoornis.
Na een week ben ik ontslagen en kwam in de deeltijdgroep terecht. Ik kreeg ook ondersteuning in de vorm van telefonisch contact. Dit heb ik vaak gebruikt omdat ik veel paniekaanvallen had.
Ik was erg bang voor het gebruik van oxazepam en ik ben hiervoor naar de huisarts geweest. Heb haar nogmaals verteld dat ik er bijna heilig van overtuigd was dat het mijn overgang was en ik het wilde laten nakijken. Het antwoord was weer nee, ik moest de pil maar gaan proberen. En de verslaving aan Oxazepam waar ik bang voor was......nou dan raakte ik maar verslaafd. Daar kwam ik dan later wel weer vanaf, zei ze.
Heft in eigen handen
Ik heb toen het heft in eigen handen genomen en ben naar een orthomoleculair arts gegaan. Diagnose: Alle mineralen die je nodig hebt zijn veel te kort aanwezig, mijn schildklier werkt te langzaam, mijn bijnieren zijn uitgeput, ik heb een lekkende darm, vit B12 en vit D tekort, een te trage stofwisseling en... mijn hormoonhuishouding is helemaal van slag. Ik ben deze maand ook niet ongesteld geworden dus toch wel in de overgang.
Lichamelijke oorzaken depressie komen niet aan bod
Het GGZ heeft inmiddels toe gegeven dat het uitsluiten van allerlei lichamelijke oorzaken niet aan de orde komt en dat dit een blinde vlek is binnen de organisatie waar aan gewerkt moet worden.
Ik hoop met de behandeling van de orthomoleculair arts mijn overgangsklachten onder controle te krijgen. Inmiddels heb ik nog steeds veel huilbuien en depressieve gevoelens. Mijn paniekaanvallen kan ik redelijk handelen maar mijn leven is zeker niet fijn zo. Mijn humeur wisselt bijna elke 10 minuten en ik kan nergens van genieten. Ik probeer van dag tot dag te leven en heb mijn hoop op de orthomoleculair arts gevestigd.
Catharina
Hoe het begon
In maart 2013 kwam ik voor het eerst met mijn klachten bij de huisarts. Ik was toen 47. Ik was in die periode nogal vaak ziek (grieperig, heftige darmproblemen), terwijl ik anders nooit iets had. Na weer een aantal weken met mijn darmen te hebben gerommeld voelde ik me op een dag vreemd. Ik sprak er met mijn man over. Ik voelde me onrustig en angstig zonder reden. Ik sliep ’s nachts heel slecht, maar weet dat aan de darmtoestanden. Ik werd soms drijfnat van het zweet wakker. Ik besloot naar de huisarts te stappen. Hij gaf me Temazepam om beter te slapen. Een week later moest ik terugkomen. Het ging alleen maar slechter. Hij dacht aan een depressie. De wereld stortte in. Depressies waren iets uit mijn verleden. Ik leefde alweer bijna tien jaar zonder depressie. Ik dacht ook beschermd te zijn door de onderhoudsdosering antidepressiva die ik slikte. Daar had ik steeds prima op gefunctioneerd. Ik vroeg of het de overgang kon zijn. Die kon wel meespelen, dacht hij. Verder maakte hij er geen woorden aan vuil.
Op zoek naar hulp
Ik zocht hulp bij een psycholoog. Ik kwam op advies van een vriendin terecht bij een jonge man met als specialisatie cognitieve therapie. Ik sloofde me enorm uit om beter te worden. Ik vulde alle schema’s in die hij me gaf, ik liep hard, ik ging veel naar buiten en probeerde rust te nemen. Het ging niet meer. Ik kwam opnieuw bij de huisarts terecht. Mijn man ging met me mee. Ik zat er helemaal doorheen. Ik sliep hele nachten niet. Dan gaat het hard. De huisarts stuurde me door naar de crisisdienst van de GGZ. Daar werd ik goed opgevangen. Een psychiater en twee andere hulpverleners spraken met me. Ik deed mijn hele verhaal. Ik had het niet over de overgang. Daar was immers geen sprake van. Met de dubbele dosering antidepressiva en een stevig slaapmiddel ging ik naar huis.
Ik had een eigen adviespraktijk als jurist. Ik moest stoppen met werken. Mijn man informeerde mijn cliënten en regelde dingen. Ik kwam in een GGZ-traject terecht. Ik deed een deeltijdbehandeling. Die was gericht op activering. Er was creatieve ontspanning, sport, gesprekken met een mentor, een heel circus. Ik zat tussen allemaal mensen met ernstige psychische klachten. Ik werd er verdrietig van.
Toch de overgang?
Af en toe ging het even beter met mij, maar nooit langer dan een of anderhalve week. Na de deeltijd ging ik op vakantie. Genieten ervan deed ik niet, afgezien van enkele momenten. Daarna kwam het idee over de overgang weer boven. Ik bezocht een overgangsconsulente van een grote organisatie. Na het beantwoorden van allerlei vragen, bevestigde zij dat ik in de overgang was. Zij verwees me door naar een gynaecologenpraktijk. Ik sprak een mannelijke gynaecoloog. Hij vroeg of ik opvliegers had. Ik zei dat ik het niet wist. Ik had paniekaanvallen. Was dat hetzelfde? Hij wist het niet. Slik de pil maar een paar maanden door, was het advies. Het hielp geen fluit.
Enige tijd later kwam ik weer in deze praktijk. Dit keer kwam ik terecht bij een vrouwelijke gynaecoloog: Dorenda van Dijken. Ik deed mijn verhaal. Alle klachten die ik had kwamen door de overgang zei ze, ook de geestelijke. Ik kon haar wel zoenen. Ik vond zoveel steun bij haar. Ik was niet gek. Opgelucht en met een recept voor hormoonsuppletie stond ik weer buiten.
Opknappen
De hormoonsuppletie deed mij goed. Ik knapte op, maar ik viel ook weer terug. Gelukkig niet in de zware depressie waar ik in gezeten had, maar het bleef zwaar. Ik bezocht ook een verpleegkundig overgangsconsulente: Jos Teunis. Zij legde me uit wat er allemaal met me aan de hand was en herkende mijn klachten. Veel vrouwen denken gek te worden in de overgang, zei ze. Dat is niet zo, maar het kan heel zwaar zijn. Weer een pareltje in de zorg. Ze bestaan dus toch.
Ik heb een hele zoektocht gemaakt om dingen te vinden waardoor ik me beter ging voelen. Inmiddels heb ik mijn leven weer zo goed en zo kwaad als het kan opgepakt. Ik werk weer, ik besteed tijd aan hobby’s, doe het huishouden, ik ben (nog) gezonder gaan eten en maak wandelingetjes. Ik ben gescheiden, verhuisd en heb een hele lieve vriend. Ik laat me niet meer zo snel gek maken door verwachtingen die anderen van mij hebben. De overgang is voor mij een periode die mijn leven op zijn kop heeft gezet en die mijn leven ook danig heeft veranderd.
Wat niet heeft geholpen waren de (huis)artsen die het niet herkenden, de GGZ-medewerkers die desgevraagd aangaven geen verstand van hormonen te hebben tot de (vrouwelijke) psychiater aan toe en nog veel meer hulpverleners die geen snars van de overgang afweten. Dat is heel verdrietig. Ik heb daar erg veel last van (gehad). Ik hoop dat deze lijdensweg andere vrouwen bespaard blijft.
Een greep uit de verkeerde dingen die tegen mij zijn gezegd:
Psycholoog 1: ‘Tja, hormonen, daar hebben wij weleens college over gehad. Die schijnen best veel te bepalen.'
Vriendin: ‘Ik wil geen contact meer met je. Je leunt teveel op me en bent niet bereid om naar jezelf te kijken.'
Psycholoog 2: ‘Hormonen doen zelf niets op mentaal gebied. Je voelt je lichamelijk naar en daardoor word je depressief of angstig’.
Psychiater 1: ‘Wij hebben hier alleen verstand van psychische klachten. Wat zegt uw gynaecoloog hierover?’
Psychiater 2: 'Uit de mond van geen enkele arts zult u horen dat uw klachten door de overgang komen'.
Gynaecoloog (man): ‘uit het bloedonderzoek blijkt dat u niet in de overgang bent.’
Volg ons